Duh pomaganja i darivanja siromašnih bio je smisao i životno opredeljenje Svetog Nikole, pa i tog dana treba darivati one koji nemaju i pomoći im, baš kao i decu, jer je Sveti Nikola voleo decu i brinuo o njima, pa ih je stalno darivao.
Zato je tradicija da se daruju orasi, lešnici, jabuke i slatkiši stavljanjem u cipele pokraj kreveta ili u prozore.

Dešava se da ukoliko otac deli slavu sinovima, jedan uzme letnjeg, a drugi zimskog Svetog Nikolu.

Sveti Nikola je rođen u gradu Patara u oblasti Likija u Maloj Aziji, od roditelja Teofana i None, u vreme rimskog cara Valerijana.
Još kao dete Nikola je pokazivao neobične duševne darove. Кada je odrastao i izučio škole, želeo je da stupi u sveštenički čin, te ga njegov stric, arhiepiskop, proizvede za sveštenika grada Mira.
Кada su Nikoli umrli roditelji koji su bili vrlo bogati, on je od svog nasledstva pomagao sirotinju, deleći milostinju i udavajući sirote devojke.
Po smrti njegovog strica, episkopi i sveštenici iz Likijske oblasti, okupili su se da izaberu novog arhiepiskopa i dogovorili da izaberu najvrednijeg i najtačnijeg u izvršavanju dužnosti.
Pošto su se uverili da je upravo Nikola takav, izabrali ga za arhiepiskopa mirlikijskog.
Кao arhiepiskop, Nikola je poučavao narod u veri. Ne samo u crkvi, već i po domovima, na ulici i na svakom mestu.
Nikola je savetovao, obilazio bolesne, sužnje otkupljivao i puštao na slobodu, žalosne je tešio, a grešnicima je pokazivao put i načine da se poprave.

Pod carem Dioklecijanom Nikola je dopao tamnice i u njoj proveo mnogo godina, sve dok car Кonstantin nije dao svima slobodu, te se Nikola opet vratio na svoju arhiepiskopsku stolicu.
Кada je posle toga car Кonstantin sazvao prvi Vaseljenski sabor u Nikeji, Nikola je bio član tog sabora, koji je osudio Arija i njegovu nauku. Iz revnosti prema čistoj veri, udario je Ariju šamar.
Sveti Nikola je odlučio da obiđe sveta mesta. Na putu obilaska, Nikoli su se dešavala mnoga čuda.
Posle obilaska svih svetih mesta, sveti Nikola unajmi nekog lađara da ga odveze u Likiju, ali lađar je, iako je uzeo novac, hteo da ide na neku drugu stranu.
Tada se podigao vrlo jak vetar i okrenuo brod u pravcu Likije, a svi napori mornara koji su, po naređenju kapetana, pokušavali da vrate brod, bili su uzaludni.
Punim jedrima brod je došao u Likijsko pristanište, gde se sveti Nikola iskrcao.

Svetog Nikolu poštuje sav hrišćanski svet.

Upokojio se u Miru, 345. godine, a potom su nekoliko vekova njegove mošti počivale u sabornoj crkvi tog grada.
Godine 1096. posmrtni ostaci svetog Nikole preneti su u Bari, koji se nalazi u južnoj Italiji, u crkvu svetog Jovana Preteče.
i danas mošti svetog Nikole počivaju u Bariju, u crkvi svetog Nikole, koju su u njegovu slavu podigli građani, verujući i poštujući svetog Nikolu kao čudotvorca i iscelitelja.

Prema predanju se smatra da je sveti Nikola povratio vid Stefanu Dečanskom, te je s toga ovaj srpski kralj crkvi u Bariju poklonio ikonu ovog svetitelja na kojoj se zasniva današnja predstava ovog sveca prihvaćena u celom svetu.
Po predanju, na tu ikonu verno je prenet svečev lik nacrtan na saboru u Nikeji, te se ova srpska ikona smatrana čudotvornom.
Čak i danas stoji iznad velike časne trapeze koja pokriva grob svetog Nikole, a načinjena je od srebra koje je poklonio kralj Milutin.

Tokom vekova, sveti Nikola je postao jedan od najpopularnijih Svetaca.
U cilju sećanja na njega i za njegovo proslavljanje podignute su hiljade crkava i manastira.
Na pravoslavnim ikonama Sveti Nikola se najčešće predstavlja sa omoforom arhiepiskopa i Jevanđeljem u ruci.
Кnez Miloš Obrenović je slavio Svetog Nikolu po svim narodnim običajima, a dok je počinjala slava, pucali su topovi i zvonila crkvena zvona.

Sveti Nikola se slavi sa posnom trpezom, jer 'pada' u vreme Božićnog posta.