Tehnološki divovi iz Sjedinjenih Država, poput Facebooka i X-a, i evropski regulatori započeli su „rat“ koji će ostaviti velike posljedice i po Bosnu i Hercegovinu, koja se obavezala na poštovanje evropskih pravila.
Naime, X američkog milijardera Ilona Maska, koji je jedan od najbližih savjetnika Donalda Trampa, novoizabranog američkog predsjednika čiji mandat počinje danas, već neko vrijeme odbija da se povinuje evropskim pravilima koje diktira Zakon o digitalnim uslugama, a i Mark Cukerberg, prvi čovjek Facebooka, takođe najavljuje da neće poštovati neke od odredaba evropskih pravila.
Facebook je, na primjer, prošle sedmice najavio da će otpustiti profesionalne provjeravače istinitosti postova koji se iznose na Facebooku i da će taj posao prepustiti „zajednici“, odnosno da korisnici sami vrednuju koliko su neki od sadržaja koji se iznose istiniti. Mask se, s druge strane, direktno umiješao u evropsku politiku i aktivno koristi svoju društvenu mrežu kako bi promovisao evroskeptične i desničarske kandidate u EU, poput Alis Vajdl, kandidatkinje Alternative za Njemačku za njemačku kancelarku, stranke čiji pojedini visoki funkcioneri otvoreno veličaju nacistički pokret.
I Mask i Cukerberg optužuju EU da svojim pravilima suzbija pravo na slobodu govora i da pokušava da potisne konzervativne stavove u korist liberalne nadnacionalne ideologije. EU, s druge strane, tvrdi da širenje dezinformacija, misinformacija i propagande šteti demokratiji i da su velike platforme odgovorne za zaštitu korisnika od tih tendencija, posebno djece, zbog čega je donesen Zakon o digitalnim uslugama.
BiH je u određenoj mjeri počela da primjenjuje neke od evropskih odredaba koje se bave ovim problemom, a jedan od zakona iz tog segmenta je i Zakon o zaštiti ličnih podataka, koji je trenutno u parlamentarnoj proceduri i jedan od uslova na evropskom putu zemlje. U najvećoj mjeri, same platforme, koje su prisiljene da poštuju evropska pravila, koriste ista tehnološka rješenja i za BiH, iako tehnički nisu u obavezi, ali to čine jer im je jeftinije jedan set standarda primijeniti na cijeli evropski kontinent.
Regulatorna agencija za komunikacije u odgovoru koji nam je poslala praktično je izbjegla da se izjasni o ovom problemu.
„Postojeći zakonski okvir u BiH ne propisuje Regulatornoj agenciji za komunikacije nadležnost za regulaciju sadržaja na društvenim mrežama i onlajn medijima. U skladu sa tim, Agencija nije ni dobila instrukcije o prilagođavanju evropskim propisima o društvenim mrežama“, napisali su nam oni.
PROĆITAJTE JOŠ:
Prošle godine na slično pitanje dali su nam drugačiji i puno sadržajniji odgovor.
„Kada je konkretno riječ o oblasti digitalnih usluga, Regulatorna agencija za komunikacije, postupajući u skladu sa zaključcima Kolegija za evropske integracije iz maja ove godine, dostavila je u junu Direkciji za evropske integracije BiH listu pitanja za eksplanatorni skrining sa Evropskom komisijom, a koja se odnose na Poglavlje 10 – Informaciono društvo i mediji. U okviru ovog pregovaračkog poglavlja, Agencija je posebno zainteresovana da se u okviru eksplanatornog skrininga, pored ostalog, u narednom periodu jasno definišu obaveze BiH kao zemlje sa kandidatskim statusom, i u primjeni sljedeća tri akta EU: EU Akta o digitalnim uslugama, Evropskog akta o slobodi medija, Akta o digitalnom tržištu“, objasnili su nam oni prošle godine.
Suština i jednog i drugog odgovora je da se u BiH niko ne bavi ovim pitanjem, iako se radi o jednom od najvažnijih područja kada je riječ o odnosima s EU i provođenju neophodnih reformi.
Posljedice, osim što ih trpe bh. građani, trpe i mediji koji imaju svoje profile na društvenim mrežama. Zbog neaktivnosti države, primjera radi, dešava se da fakt čekeri Facebooku prijavljuju regularne medije koji posluju u skladu sa svim normama za „širenje lažnih vijesti“ koji onda smanjuju njihov domet. Mediji nemaju mogućnost apelacije ili objašnjavanja svoje pozicije u konkretnom slučaju, što dovodi do ugrožavanja medijskih sloboda. Evropski propisi, poput Zakona o digitalnim uslugama, propisuju da prije skidanja medija sa društvene mreže, te namjere moraju biti obrazložene, medijima pružena mogućnost da odbrane svoju poziciju i omogućena mogućnost žalbe.
Jedan od razloga što velike platforme ne žele da provode evropske propise, osim što im smanjuju političku moć, jeste što to značajno smanjuje njihovu zaradu i tjera ih na zapošljavanje dodatnih kadrova. Jedan od razloga što se BiH ne želi prilagoditi evropskim propisima je bojazan političkih elita da bi prema evropskim propisima morali odgovarati za neke svoje poteze, što oni ne žele.
Izvor: Nezavisne
